Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΩΘΕΙ ΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ
(μα δεν σώθηκε)
Χάνδακας 1660 - 1669
τα τελευταία 9 χρόνια
(Της Καρολίνας Ποθουλάκη)
Κατά το 1660, η Γαλλία έστειλε 4.000 άνδρες για επικουρία των Ενετών. Οι Γάλλοι αποβιβάστηκαν στη Σούδα, εξήλθαν στον Αποκορώνα και κυρίευσαν το εκεί φρούριο. Μεταφέρθηκαν στην πεδιάδα της Κυδωνίας, οχυρώθηκαν στα Τσιγκαλαριά και επιχείρησαν να κυριεύσουν τα Χανιά. Ενθαρρυμένοι οι χωρικοί – οι οποίοι έφεραν βαριά τον τουρκικό ζυγό – κατέβησαν από τα χωριά και βοηθούσαν τους Γάλλους και τους Ενετούς πολεμώντας κατά των Τούρκων και καταστρέφοντας τούρκικους πύργους.
Μετά από πολλές αιματηρές συγκρούσεις από 25 Αυγούστου μέχρι 15 Σεπτεμβρίου, οι Γάλλοι και ο Μοροζίνης, εγκατέλειψαν τις επιχειρήσεις τους. Άφησαν δε τους χωρικούς στην εκδίκηση των Τούρκων και αναχώρησαν από την περιοχή. Οι Τούρκοι επανήλθαν στον Αποκορώνα συνέλαβαν δε και έκαψαν ζωντανούς εκατοντάδες χωρικούς.
Ούτε στο Χάνδακα οι Γάλλοι είχαν καλύτερη πορεία. Σε μια έξοδο κατέλαβαν το εχθρικό στρατόπεδο και παραδόθηκαν στη λαφυραγωγία, οι Τούρκοι όμως επέστρεψαν και τους έτρεψαν σε άτακτο φυγή. Αργότερα οι Γάλλοι προσβλήθηκαν από πανώλη και οι Ενετοί φρόντισαν να απαλλαγούν από τους συμμάχους αυτούς.
Το 1664 ο νέος Βεζίρης Αχμέτ Κυπριλής, πρότεινε στους Ενετούς να μοιράσουν το νησί, αφήνοντας στους Ενετούς το ανατολικό μέρος, αλλά οι Ενετοί δε δέχτηκαν.
Μετά τους Γάλλους, ο δούκας της Σαβοΐας έστειλε δύο επικουρικά συντάγματα υπό το μαρκήσιο Δε Βίλλα. Το στράτευμα αυτό ενώθηκε με άλλες δυνάμεις και το Μάρτιο του 1666 επιχείρησε την ανάκτηση των Χανίων, αλλά και αυτή η προσπάθεια απέτυχε, με αποτέλεσμα μεγάλες φθορές στα επικουρικά στρατεύματα, οπότε ο μαρκήσιος Δε Βίλλα αναγκάστηκε να μεταβεί στο Χάνδακα.
Ο Κυπριλής από την πείρα του κατάλαβε ότι η πολιορκία θα παρατεινόταν για πολλά χρόνια ακόμα, γι’ αυτό πρότεινε στο Φραγκίσκο Μοροζίνη, το 1667, να συνθηκολογήσουν, αλλά αυτή τη φορά οι παραχωρήσεις τους περιοριζόντουσαν μόνο στην πόλη του Χάνδακα. Οι Ενετοί δεν αποδέχτηκαν ούτε αυτήν την πρόταση και η πολιορκία εξακολούθησε με νέα σφοδρότητα.Ο Βεζίρης βλέποντας τη μακροχρόνια παράταση της πολιορκίας αποφάσισε να μεταβεί αυτοπροσώπως στο Χάνδακα και να αναλάβει τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων. Στις 3 Νοεμβρίου του 1666 αποβιβάστηκε στο νησί με νέα στρατεύματα συνοδευμένος από το διερμηνέα Παναγιώτη Νικούση.
Με συνεχείς επικουρίες ο στρατός των Τούρκων ανήλθε στους 70.000 άνδρες, ενώ η φρουρά του Χάνδακα αριθμούσε μόλις 9.000. Για το λόγο αυτό ο Μοροζίνης αναγκάστηκε να αποσπάσει 2.000 άνδρες από τα πληρώματα του στόλου, για να ενισχύσει τους πολιορκημένους και να ανακουφίσει τη φρουρά. Ο τοπικός πληθυσμός της νήσου όσο έβλεπαν τον κίνδυνο να αυξάνεται τόσο θερμότερα βοηθούσε το ενετικό στράτευμα. Μεταξύ των τότε Κρητικών μαχητών φημίζονταν οι τρεις Σφακιανοί αξιωματικοί Ζύμπης, Κάλαμος και Βάρσαμος.
Αλλά ο περιφημότερος από όλους τους Έλληνες μαχητές ήταν ο Σιναΐδης μοναχός, ο οποίος επανειλημμένως έκανε εξορμήσεις με σώμα μαχητών από ντόπιους, το οποίο είχε οργανώσει, κατά τα τελευταία έτη της πολιορκίας. Ο μαρκήσιος του Μομπρέι, ο οποίος είχε διαδεχτεί το μαρκήσιο Δε Βίλλα και ο οποίος είχε παραβρεθεί σε όλες τις περίφημες πολιορκίες της εποχής του, αποκάλεσε τον πόλεμο εκείνο γιγαντομαχία.
Ο Σουλτάνος είχε κατέλθει στην Ελλάδα για να βρίσκεται εγγύτερα του πολέμου. Πέντε πυροβόλα κανονιών και τρία βομβών βομβάρδιζαν συνεχώς ανελέητα το φρούριο. Από τις 10 Ιουνίου δεν πέρασε μέρα χωρίς πολεμικό επιχείρημα, είτε από τους πολιορκητές είτε από τους πολιορκούμενους. Από τις 22 Μαΐου μέχρι τις 18 Νοεμβρίου έγιναν 32 έφοδοι, 17 έξοδοι και ανατινάχτηκαν 18 υπόνομοι. Μέσα σε έξι μήνες από τη μεριά των πολιορκούμενων φονεύθηκαν 400 αξιωματικοί και 3.200 στρατιώτες, από δε τη μεριά των Τούρκων φονεύθηκαν πάνω από 20.000 άνδρες.
Ενώ όλα αυτά συνεβαίνανε στην ξηρά, δεν έλειψαν και οι θαλάσσιοι αγώνες, στους οποίους κυριαρχούσαν οι Ενετοί. Η πανώλη θέριζε το τουρκικό στρατόπεδο και απειλούσε να μεταδοθεί και στην πόλη. Η ενετική κυβέρνηση δεν έπαψε να ζητά βοήθεια από διάφορες ευρωπαϊκές αυλές και μόλις το 1669 ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ έστειλε 6.000 άνδρες υπό τους δούκες του Μποφόρ και του Ναβάλ. Στην πρώτη έξοδο που επιχείρησαν, παρά τις συμβουλές του Μοροζίνη, ετράπησαν σε φυγή και έχασαν 500 άνδρες οι οποίοι φονεύθηκαν από τους Τούρκους. Το ατύχημα αυτό απογοήτευσε τόσο τους Γάλλους, ώστε στις 21 Αυγούστου αναχώρησαν από το Χάνδακα.
(γκραβούρα απο έξοδο των πολιορκημένων)
οι φωτο ειναι απο το βιβλιο THE SIEGE OF VIENNA
EUROPE REPELS OTTOMANS)
